دهان و دندان دروازه ورود غذا و جذب و تامین انرژی بدن انسان ها برای بقاء و ادامه فعالیت هستند. رشد و تکامل ما به عملکرد این قسمت از بدن برای تامین انرژی بستگی دارد و بدون همکاری و مشارکت آن امکان پذیر نیست. طبق بررسی و مشاهدات به عمل آمده تعداد زیادی از مردم ار داشتن اطلاعات کافی برای تامین و ارتقاء سلامتی این عضو و همچنین پرهیز از عوارض آسیب زننده به آن اطلاع کافی و جامعی ندارند. گام نخست برای حفظ سلامت پیشگیری از بیماری و درمان آن در مراحل اولیه است. اشخاص که در طول مدت زندگی خود دو سری دندان دارند ، شیری و دائمی .

دندان های شیری از سن 6 ماهگی تا 3 سالگی رشد کرده و از 6 تا 12 سالگی می‌افتند و همزمان مراحل رویش دندان های دائمی شروع می شوند.

کاربرد دندان های شیری در نوزادان و خردسالان

• نقش اصلی در جویدن غذا و حفظ سلامت
• امکان تلفظ صحیح کلمات برای کودکان
• حفظ فضا برای رویش دندان های دائمی و جلوگیری از بهم ریختگی رشد آنان
• پوسیدگی دندان های شیری می تواند دلیل آسیب رسیدن به جوانه دندان های دائمی شود

عوامل پوسیدگی زا

استفاده نکردن از بهداشت دهان و دندان ( عدم استفاده از مسواک و نخ دندان) در زمان های مناسب و توصیه شده باعث به وجود آمدن لایه میکروبی خواهد شد. بعد از استفاده از مواد قندی و وعده های اصلی غذایی 2 الی 5 دقیقه بعد اسید های مخرب ناشی از فعالیت میکروب ها در لایه میکروبی تولید شده و به مدت 20 دقیقه تا 1 ساعت در دهان باقی می مانند که با تولید اسید های مخرب باعث از شروع به تخریب مینای دندان ها و پوسیدگی می شود.

مواد قندی مضر برای سلامت دندان ها

موادی که دارای قند چسبنده هستند مانند ( شکلات ها، تافی، آدامس ها و...)

مقدار و تعداد دفعات مصرف مواد قندی

این نکته بسیار مهم است که مواد قندی فقط یکبار باید در طول روز وارد بدن شوند و مصرف مکرر آن آسیب زننده است.

متدهای درست استفاده از تغذیه

• بهتر است مواد قندی همراه با وعده های اصلی جذب بدن شود.
• گنجاندن شیر و لبنیات و غذاهای دارای فلوراید مثل ماهی و چای
• صرف میوه های تازه و سبزیجات در بین وعده های اصلی مثل هویج و کاهو

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان های کودکان آموزش روش درست تغذیه می تواند بسیار زیاد در سلامت و بهداشت دهان و دندان آنان موثر واقع شود.

فیشورسیلانت (مسدود کردن شیارهای دندان)

سطح جونده دندان آسیای بزرگ در زمانی که شروع به رویش می کند دارای خطوط و شیار های عمیقی هستند که برای ممانعت از ورود و جمع شدن مواد غذایی که باعث ایجاد پوسیدگی می شود . دندانپزشکان به وسیله مواد مخصوص این خطوط را پر می کنند تا پرزهای مسواک به راحتی این شیارها را پاک نماید.

توصیه ما بر این است که حتی اگر هیچ گونه مشکلات دندانی نداشته باشید به طور معمول هر 6 ماه یک بار دندان های خود را جهت تشخیص زودهنگام و رفع مشکلات دندانی به دندان پزشک نشان دهید. نور کافی و رادیوگرافی می تواند در درمان به موقع و تشخیص پیش از پوسیدگی بسیار موثر باشد.

بوی بد دهان

بوی بد دهان به دو دلیل می باشد:                      

لف) علل دهانی      ب) علل خارج دهانی

الف- علل دهانی بوی بد دهان

• استفاده نکردن به موقع از مسواک و گیر کردن مواد غذایی در بین دندان ها به به مرور فاسد می شوند و باعث ایجاد بوی بد دهان می گردند.
• ایجاد جرم بر روی لثه ها و دندان ها، اکثر افراد تصور می کنند جرم ها بویی ندارند و شاید فقط ظاهر خوبی نداشته باشند ولی این رسوبات محل بسیار مناسبی برای رشد میکروب ها و تکثیر آنان می باشد.و عامل عمده ای از بوی بد دهان محسوب می شود.
• وقتی دندانی پوسیده می شود در آن حفره به وجود می آید که باقی مانده غذاها را در خود جای می دهدو محیط مناسب و مستعدی را برای رشد میکروب ها فراهم می کند که به مرور باعث ایجاد بوی بد در دهان می گردد.
• ناهنجاری و بدقرار گرفتن دندانها باعث می‌شود که دندانها از دسترس مسواک دور باشند و فشار غذا خوردن هم نتواند به طور طبیعی آن نواحی را تمیز کند که این امر باعث بدبویی دهان می‌گردد.
• در صورتی پزشک نتواند به خوبی دندان های خراب شده را پر کند می تواند باعث ماندن غذاها شده و به مرور رشد میکروب ها را فراهم آورد. که در نهایت منجر به انتشار بوی بد دهانی می شود.
• جرم و ضایعات بافت نگهدارنده دندا
• دندانهای پوسیده و عفونی
• ناهنجاریهای دندانی
• درمانهای نادرست دندانپزشکی

ب- علل خارج دهانی عبارتند از:

برخی از افراد دارای بیماری هایی در سیستم گوارش خود هستند که منجر به بوی بد در دهان آنها می شود. همچنین استعمال دخانیات ، گرسنگی و تنفس از طریق دهان می توانند عوامل موثر خارجی در بد بویی دهان افراد شود.

اسماعیل سلیمانی – کارشناس بهداشت دهان و دندان